Hoe films met je hoofd spelen - Deel 1

Door: Maureen Vreeburg

Tekening door Maureen Vreeburg

Bijna iedereen kan zichzelf hier wel op betrappen. Je bent helemaal fan van het hoofdkarakter uit Dexter, You of Breaking Bad. Of, je hebt posters van Vincent en Jules uit Pulp Fiction of Michael Corleone van The Godfather op je kamer. Personages die je in de realiteit vreselijke mensen zou vinden, omdat ze seriemoordenaars, drugsdealers of maffiosi zijn. In de film draaien ze er ook niet omheen, je ziet met je eigen ogen hoe ze onmenselijke daden doen. Toch zet de film deze karakters zo neer dat je sympathie voor ze krijgt, of erger, tegen ze op gaat kijken.

Het is natuurlijk heel belangrijk voor een goede film dat jij je als kijker verbonden gaat voelen met karakters uit de film, anders kan je niet helemaal opgaan in een verhaal. En dat is juist wat een film heel mooi kan maken, dat je zo in een verhaal gezogen wordt, dat je het bijna ervaart alsof jij het zelf bent. Jij als kijker voelt empathie voor de karakters, alsof ze echt bestaan. Hoe krijgen films dit voor elkaar?

Om te beginnen zie je een verhaal vanuit een karakter’s perspectief. Zij vertellen je hoe het verhaal gegaan is, waardoor je automatisch hun kant kiest. Door gebeurtenissen vanuit hun ogen te zien voel je je meer verbonden met het karakter. En zonder het door te hebben begin je slechte dingen die ze doen goed te praten in je hoofd. Zo zijn veel gangsterfilms op een specifieke manier opgebouwd. Het begint vaak met het karakter uit wiens perspectief je het verhaal gaat zien: hij introduceert elk karakter die bij de gang of de familie hoort en dan eindigt hij met zichzelf. Je wordt langzaam helemaal ingepalmd in de sfeer van hun wereld. Je hoort over de reputatie van de familie, de tragedies die in hun verleden zijn gebeurd en over hun vijanden. Zo leef je helemaal mee, waardoor je hersenen door de empathie die je voelt, mee gaan denken met waarom het karakter bepaalde keuzes maakt. En dan zit je zo op het puntje van je stoel vol spanning te hopen dat ze niet gepakt worden door de politie. Zo werken films ongelooflijk manipulatief op onze hersenen. Filmmakers en scriptschrijvers proberen daarom ook veel diepgang in karakters te stoppen. Ze proberen eigenschappen en momenten te creëren die voor kijker herkenbaar zijn, waardoor jij helemaal het gevoel krijgt dat jullie op elkaar lijken. Dit kunnen ongemakkelijke momenten zijn, gedachten of problemen waar het karakter mee loopt, of een moeilijk verleden. Het helpt dus ook vaak dat je in veel gevallen hun backstory te weten krijgt. En het is dan heel menselijk dat je het gevoel krijgt ze meer te begrijpen. Je leert het hoofdkarakter uit de film beter kennen, dan dat je je eigen vrienden kent. Een goed voorbeeld hiervan is ‘Joker’ met Joaquin Phoenix in de hoofdrol. De film neemt je mee in het tragische, nare leven van Arthur. Je ziet de vreselijke dingen die hij ondergaat en hoe hij diep ongelukkig is en in de steek gelaten wordt door iedereen om hem heen. Hij is mentaal ziek en heeft goede professionele hulp, steun en liefde nodig, maar hij krijgt het tegenovergestelde. Natuurlijk wordt hij dan boos en gaan hij de wereld als een grap zien, het is een overlevingsmechanisme. Je krijgt het gevoel dat de degenen die hij wat aandoet het verdienen, omdat ze hem gruwelijk behandelden. Je ziet zijn kant van het verhaal, hoe hij dit allemaal ervaart. Wat ook belangrijk is om sympathie te krijgen, is dat de karakters wel een ontwikkeling doormaken. Je ziet bijna nooit dat ze aan het begin en het einde van de film exact hetzelfde zijn gebleven. Door de gebeurtenissen die je in de film ziet, maakt de personage ontwikkelingen door. Hij/zij/die komt voor belangrijke dilemma’s te staan of maakt indrukwekkende dingen mee. Filmmakers laten je zien dat dat wel degelijk wat doet met een persoon. Ze krijgen ofwel een openbaring of leren eindelijk een belangrijke les.

Hierdoor komen ze nog echter op je over. Je krijgt helemaal het gevoel dat jij als kijker ze snapt, want jij hebt als enige helemaal gezien waar het karakter doorheen is gegaan. Ook is het in films zo dat je personages in films in specifieke momenten ziet, je ziet ze niet aan één stuk door. Daardoor zitten er gaten in een tijdsperiode en ook in het karakter van de personage. Die gaten ga jij in je eigen hoofd opvullen, waardoor eigenlijk het karakter deels bestaat uit jouw eigen verzonnen eigenschappen. Dus eigenlijk zit er een stukje van jezelf in je favoriete personages! Denk daar maar eens over na als je je afvraagt waarom jij je nu zo identificeert met die ene persoon uit die film.

Maar is het dan eigenlijk slecht dat je mee gaat leven met een gangster of moordenaar? Ik vind het juist iets bijna magisch hebben. Je vergeet de realiteit even en voor die 120 minuten is dat jouw waarheid en ben je even onderdeel van een maffia familie of samurai die wraak neemt op iedereen die haar wat aangedaan heeft. Ik zie het eigenlijk als iets heel moois dat mensen ertoe in staat zijn zich zo in te leven in een karakter die zo compleet anders is als zij zelf.

To be continued…